Przegląd sytuacji na polach ochrona rzepaku

Zbliżająca się wiosna to odpowiedni czas na lustrację plantacji rzepaku oraz ocenę stanu przezimowania, zdrowotności. Najważniejszą sprawą jest sprawdzenie czy plantacja rokuje dalszy rozwój i odpowiednio przezimowała. Rośliny, które dobrze przezimowały są zielone, mają  zdrowy stożek wzrostu oraz biały korzeń z licznymi korzonkami bocznymi. Jeśli rośliny mają uszkodzone liście tylko w niewielkim stopniu, nie ma powodów do obaw. Prawdopodobnie nie wpłynie to na dalszy przebieg wegetacji , a co za tym idzie , nie spowoduje to spadku plonu. Nawet, jeśli rzepak wydaje się być przemarznięty, stożek wzrostu jest wysoko uniesiony a liście uszkodzone, również ma szanse na zregenerowanie się. Warunkiem uzyskania plonu z takich roślin jest zdrowa szyjka korzeniowa wraz ze śpiącymi zawiązkami pędów oraz nieuszkodzone korzenie. W sytuacji, kiedy stożek wzrostu, szyjka korzeniowa, liście oraz korzenie młodych roślin rzepaku są martwe plantację należy zaorać.

   Kolejnym etapem jest ocena plantacji pod kątem występowania chorób grzybowych czy szkodników. Na podstawie lustracji planuje się zabiegi, które wpływają na uzyskanie wyższych plonów. Ważnym elementem wiosennej agrotechniki są zabiegi fungicydowe oraz insektycydowe.

Najczęstsze choroby grzybowe rzepaku to: sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa, szara pleśń, czerń krzyżowych, choroba wadliwego płodozmianu (czyli kiła kapustnych), zgorzel siewek.

Objawy chorobowe suchej zgnilizny tj. plamy można zaobserwować już jesienią na liściach i liścieniach a wiosną na liściach (jasnobrązowe, owalne plamy), szyjkach korzeniowych (początkowo płaskie, brunatnobrązowe plamy później mokre i wgłębne), łodygach i łuszczynach rzepaku (płaskie, rozległe, jasnobrązowe plamy często z brunatną obwódką). Decyzję o wykonaniu wczesnowiosennego zabiegu należy podjąć w oparciu o wiedzę i doświadczenie doradców z Grupy Polskich Składów Rolnych , którzy na temat konkretnej plantacji rzepaku , jej lustracji mogą doradzić m.in.  Orius Extra 250 EW ,  Kosa 250 EW  , Magnello 350 EC .

Zgnilizna twardzikowa jest najniebezpieczniejszą chorobą rzepaku ozimego, ale występuje nie zawsze i nie we wszystkich rejonach Polski. Rozwojowi choroby sprzyja wysoka wilgotność , a opadające płatki kwiatowe pozostające w rozwidleniach łodyg rzepaku lub u nasady liści są jej pierwotnym miejscem porażenia,   gdzie tworzy się odpowiednie środowisko dla rozwoju grzyba. Na łodygach choroba powoduje jasne plamy z nalotem białej, puszystej grzybni (przy wilgotnej pogodzie), z biegiem czasu obejmujące cały jej obwód, a w środku zniszczonej łodygi tworzą się czarne skleroty, stanowiące organy przetrwalnikowe grzyba. Przy dużym nasileniu choroby rośliny rzepaku zamierają. Źródłem zakażenia jest gleba, a przetrwalniki grzyba pozostające w glebie są zdolne przeżyć ok.10 lat.

W ochronie przed tą ważną chorobą doradcy PSR zaproponują produkty w oparciu o tebukonazol , azoksystrobinę lub też protiokonazol. Tutaj polecamy – Tazer 250 S.C. , Pablo 250 S.C. , Praktis 250 EC , Kosa 250 EW , Orius Extra 250 EW , Propulse 250 SE.

Chorobą coraz bardziej powszechną na plantacjach rzepaku okresu wiosennego jest szara pleśń. W rzepaku może powodować straty w plonie nawet do 30 proc., zwłaszcza w latach wilgotnych. Grzyb ten może atakować wszystkie organy nadziemne roślin w ciągu całego okresu wegetacyjnego. Objawy na liściach, łodygach, pąkach i strąkach to szarobrązowy nalot grzybni. Porażone części rośliny zamierają, a w przypadku zaatakowania młodych roślin rzepaku, może dojść do całkowitego ich zamierania. Dla rozwoju choroby zasadnicze znaczenie mają okresy zimnej i mokrej pogody oraz uszkodzenia roślin powstałe na skutek mrozów lub innych czynników raniących (np. szkodniki). Źródłem infekcji są porażone resztki pożniwne różnych roślin, które wcześniej znajdowały się na danym polu. Podobnie jak szara pleśń, czerń krzyżowych może powodować zmniejszenie plonu do 30 proc., zwłaszcza, gdy wystąpi na łuszczynach, powodując ich przedwczesne dojrzewanie i osypywanie się nasion. Grzyb poraża rzepak w trakcie całego okresu wegetacyjnego i może wystąpić na wszystkich organach rośliny. Na liściach i łodygach tworzą się strofowane plamy, na przemian jasne i ciemne pierścienie, lub ciemne (często czarne) nieregularne plamy. Na łuszczynach są to zazwyczaj czarne, początkowo małe, okrągłe plamki, które w miarę upływu czasu mogą zająć całą powierzchnię łuszczyny. Źródłem infekcji jest materiał siewny oraz resztki pożniwne pozostające w glebie. Wiosną od fazy początku kwitnienia do końca kwitnienia, jako ochronę przeciw chorobom grzybowym należy zastosować Pictor 400SC , Tazer 250SC + Kosa 250 EC, czy też Propulse 250SE .

Obecnie w okresie wiosennym największe zagrożenie dla plantacji rzepaków  stanowią szkodniki owadzie takie jak: chowacz brukwiaczek, chowacz czterozębny, chowacz podobnik, słodyszek rzepakowy czy pryszczarek kapustnik. Nalot szkodników tj. chrząszczy chowaczy oraz słodyszka rzepakowego można kontrolować przy użyciu żółtych naczyń, wypełnionych wodą z dodatkiem detergentu zmniejszającego napięcie powierzchniowe. Zaleca się ustawić żółte naczynia przynajmniej 25 metrów od brzegu pola.

Najwcześniej (marzec, początek kwietnia, gdy gleba osiąga temp. 6-9ºC) budzi się i zaczyna atakować rośliny chowacz brukwiaczek. Owad ten może spowodować znaczne straty, gdy występuje w dużym nasileniu oraz gdy rośliny rzepaku z powodu niekorzystnych warunków środowiskowych (ostra zima, wiosenne susze) są słabo rozwinięte. Larwy chowacza brukwiaczka uszkadzają rośliny. Uszkodzenia roślin przez larwy chowacza są miejscem rozwoju chorób grzybowych takich jak sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa, czy szara pleśń. Drugim w kolejności chowaczem nalatującym na plantacje rzepaku jest chowacz czterozębny (wielkość 2,5-3 mm, czarny z szarozielonym odcieniem z charakterystyczną jasną plamką na górnej stronie między pokrywami na przedpleczu). Objawy uszkodzeń powodowane przez chowacza czterozębnego mogą być mylone z tymi wyrządzanymi przez chowacza brukwiaczka z tą różnicą, że uszkodzona łodyga rośnie prosto a nie krzywi się w kształt litery S. Zabieg chemiczny na chowacze należy wykonać na ogół bardzo wcześnie, zaraz po nalocie chrząszczy na plantacje rzepaku, jeszcze przed składaniem jaj przez samice.

W celu zwalczenia chowaczy można zastosować  Syper Cyper 500 EC , Globe .

W późniejszym okresie rozwoju rzepaku w czasie kwitnienia oraz zawiązywania łuszczyn przez rośliny rzepaku, należy zwrócić szczególną uwagę na szkodniki łuszczynowe tj. chowacza podobnika oraz pryszczarka kapustnika. Bezpośrednie szkody wyrządzane przez chrząszcze chowacza podobnika są na ogół niewielkie, natomiast szkody pośrednie powodowane przez znacznie bardziej szkodliwego pryszczarka kapustnika mogą być bardzo duże. W fazie pąkowania rzepaku szczególnie szkodliwe są chrząszcze słodyszka rzepakowego (wielkość 2-2,5 mm, metalicznie błyszczące o odcieniu granatowym lub ciemnozielonym), które nagryzając pąki kwiatowe wyrządzają największe szkody, szczególnie gdy z powodu chłodów faza pąkowania przedłuża się. W celu zwalczenia szkodników łuszczynowych, w fazie rzepaku od początku kwitnienia, czyli w tzw fazie „na płatek” można zastosować Sekil 20 SP lub Carnadine 200 SL oraz  Super Cyper 500EC  .

                  Należy pamiętać by przed wykonywaniem zabiegów chemicznych odżywić rośliny, zwłaszcza podając Bor i Mangan w dwóch, trzech dawkach, produktem rekomendowanym przez PSR jest AsBor  w dawce 1,5l/ha. Oczywiście ważne jest podanie nawozów NPK z przewagą fosforu w początkowej fazie.

Podsumowując poprawna ocena stanu plantacji rzepaku ozimego przed i na początku okresu wegetacji oraz odpowiednia ochrona chemiczna jest gwarancją sukcesu. Poprawna agrotechnika oraz dokładnie przemyślany plan wiosennych zabiegów skutkuje uzyskaniem wysokich plonów nasion rzepaku.